Wat zijn obligaties?

Een obligatie is een lening die (op de beurs) verhandelbaar is.

De obligatie uitgever wil voor een vastgestelde periode, de looptijd, over een bepaalde hoeveelheid geld beschikken. Die wordt gegeven (geleend) door de obligatienemer. Deze krijgt een bewijs in de vorm van een obligatie (vroeger een fysiek document tegenwoordig gaat dit giraal).

Het Engelse woord "obligation" betekent verplichting. Die verplichting bestaat voor de obligatie-uitgever uit twee onderdelen: aan het einde van de looptijd moet de obligatie-uitgever het gehele bedrag terugbetalen, en jaarlijks krijgt de obligatienemer, de eigenaar van de obligatie, een van te voren vastgestelde vergoeding. Dit heet "dividend". Dit kan je zien als rente die je ontvangt over het uitgeleende bedrag. Elke organisatievorm kan obligaties uitschrijven zoals landen, provincies, banken en bedrijven. Gebruikelijke looptijden zijn 5 tot 30 jaar. Obligaties geven wat meer rendement dan sparen of deposito's maar kennen daarom ook een iets hoger risico.

Waarom leent men niet bij een bank, maar geeft obligaties uit?

Banken zijn zeer terughoudend om leningen te verstrekken zonder onderpand of met een onderpand die een zeer fluctuerende waarde heeft zoals de waarde van een bedrijf. De bank vindt het risico vaak te hoog. Want het bedrijf zou failliet kunnen gaan. Nog meer moeite hebben banken als de lening een lange looptijd heeft. Daarom zoeken organisaties naar een andere methode om vreemd vermogen aan te trekken.

Denk aan gouden regel 1: hoe hoger het risico, hoe hoger het rendement. Je kan je geld op een spaarrekening of deposito zetten waarbij je er van uit kan gaan dat je het geld altijd terugkrijgt. De rente is echter in dat geval relatief laag, omdat het risico ook laag is.

Bij een obligatie bestaat een (kleine maar aanwezige) kans dat de obligatie (de lening) niet terugbetaald wordt omdat het bedrijf/bedrijf/provincie/land failliet gaat. Daarom zal de obligatie verstrekker meer rente/dividend moeten geven om dit risico voor jou af te dekken / te compenseren. Doet hij dit niet of niet voldoende dan zullen er weinig of geen kopers van de obligatie zijn.

Kredietwaardigheid bepaalt hoogte dividend

Hoe hoog deze premie (de extra rente) boven de normale spaarrente/deposito rente moet zijn, wordt bepaald door de kredietwaardigheid van de organisatie die een obligatie wil uitschrijven. Hoe beter de kredietwaardigheid, hoe lager de het dividend op de obligatie zal zijn. Hier zie je dus: de hogere rentevergoeding op een obligatie is niet zomaar, je loopt een hoger risico dat het fout gaat. Dat wordt gecompenseerd door een hogere rente, het dividend.

Stel dat je honderd obligaties koopt van 1000 euro. Je hebt dus 100x1000=100.000 euro uitgeleend in de vorm van obligaties. Stel dat per jaar één van deze bedrijven failliet gaat. Dan krijg je die 1000 euro niet terug. Je hebt dan na een jaar nog maar 99x1000=99.000 euro. Dit risico wil je afdekken/compenseren. Je vraagt dus bijvoorbeeld 1% extra rente op de obligaties. Daardoor krijg je 100.000 x 1% = 1000 euro per jaar extra rente. Daarmee heb je precies het verlies van een faillissement gecompenseerd. Deze 1% is maar een hypothetische waarde. Wat je hier uit leert:

• Een verhoogd risico moet betaald worden met een hoger rendement
• Spreiden van het risico (in het voorbeeld honderd verschillende bedrijven) spreid de kans dat je alles in één keer kwijt bent.

Kijk eens wat de bank je vergoed aan rente voor een deposito van 5 jaar. Vergelijk dit eens met het dividend van een obligatie met een looptijd van vijf jaar. Het verschil in rendement is het hogere risico van de obligatie.

Obligaties kopen

Obligaties kan je per stuk kopen. Maar daar zijn kosten aan verbonden. Je kan ook een "participatie" in een beleggingsfonds kopen die in bepaalde obligaties handelt. Lees meer over de voordelen van beleggingsfondsen voor (vooral) kleine beleggers.

Obligaties zijn verhandelbaar op de beurs

Obligaties zijn "aan toonder". Een obligatie staat dus niet op (jouw) naam. Als je een obligatie kan tonen (laten zien) dan ben jij dus de eigenaar. Krijg jij het dividend en ook het geld weer terug aan het einde van de looptijd. Maar wellicht wil je niet zo lang wachten. Dan verkoop je de obligatie op de beurs. Hoeveel je voor die obligatie krijgt is afhankelijk van de marktomstandigheden. De waarde kan boven, gelijk of onder de intrinsieke (de feitelijke waarde, de grootte van de lening) waarde liggen. De waarde van de obligatie maakt (meestal) ééns per jaar een kleine sprongetje naar beneden. Dat is het moment dat "ex dividend" gegaan wordt.

Converteerbare obligaties

Speciale obligaties zijn converteerbare obligaties. Lees meer over converteerbare obligaties met de voordelen voor obligatieuitgever en obligatienemer.